کسب مشروعیت سیاسی در رویکردهای مذهبی حکومت ترکمانان قراقویوتلو و آق قویونلو و ریشه های آن

بسمه تعالی شماره: فرم مشخصات پایان نامه تاریخ: عنوان پایان نامه: کسب مشروعیت سیاسی در رویکردهای مذهبی حکومت ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو و ریشه های آن نام و نام خانوادگی: اعظم جوزانی رشته تحصیلی: تاریخ استاد راهنما: دکتر نزهت احمدی استاد مشاور: دکتر مهدی فرهانی منفرد تاریخ دفاع: 31/9/90 چکیده حکومت دو سلسله ی قراقویونلو و آق قویونلو در قرن نهم/ پانزدهم مصادف بود با تحولاتی که در حوزه ی مذهب در یک روند تدریجی پس از فروپاشی خلافت بغداد، پدید آمده بود. بدان مفهوم که اقتدار و تعصب مذهبی جای خود را به مدارا و هم اندیشی و حتی آمیختگی داد که بازتاب آن، رشد نحله ها و مذاهب به ویژه تشیع بود و با فراگیر شدن نفوذ آنان در سطوح مختلف اجتماعی، با سیاست نیز پیوند یافت. فرمانروایان ترکمان نیز بنا به مقتضیات پدید آمده، تمام مساعی خویش را برای بهره مندی از نفوذ این اندیشه ها و حاملان آن بکار بردند. آنان در سیاست های راهبردی خویش، تسامح مذهبی را مبنا قرار دادند و از این نیرو در کسب مشروعیت، سود جستند که هدف نهایی آنان در حکومت، یعنی دوام قدرت و منافع اقتصادی و سیاسی را تضمین می کرد. این پایان نامه درصدد است که چگونگی بهره وری از عنصر مذهب را در جهت تحکیم قدرت، در دوران حکومت ترکمانان، با تکیه بر نظریه مشروعیت بررسی نماید. روشی که این پژوهش از آن بهره گرفته، روش میان رشته ای و استفاده از چارچوب نظری است که با روش تاریخی تلفیق یافته است. با این توضیح که از نظریه ی مشروعیت که در علوم سیاسی یکی از بنیادی ترین نظریات حوزه ی حکومت است، استفاده شده و به لحاظ گستره ی وسیع این نظریه، ابتدا تحدید گردیده و نظریات اندیشمندان سیاسی در دوره ی ترکمانان با آن تطبیق داده شده و مقایسه گردیده و سپس با تلفیق این نظریه با روش تاریخی به جستجو و بازسازی رخدادهایی که در این دوران شکل گرفته، پرداخته و با توصیف، مقایسه و تحلیل آنها، عملکرد حکمرانان ترکمان بر اساس نظریه مشروعیت ارزیابی شده است. تبیین عملکرد حکمرانان در تلفیق دو عنصر سیاست و مذهب در ادوار مذکور به لحاظ آنکه دوره ی گذاری را در بر می گیرد که از تسلط اقتدارگرایانه مذهب سنت به سوی استیلای تشیع بر ساختار سیاسی حکومت صفویه، در حرکت است، از اهمیت وافری در این حوزه مطالعاتی برخوردار است. علاوه بر آن، تحلیل رخدادها به ویژه در این گستره، روشنی بخش این دوران از تاریخ سرزمین ایران است. همچنین تطبیق تئوری سیاسی مشروعیت با عملکرد ترکمانان حکومتگر در برخورد با مذهب، نگاهی نو به وقایع تاریخی است و می تواند هم تعلیل رفتارهای مذهبی حکمرانان را تسهیل نماید و هم در ایجاد نگرشی نو به تاریخ رهگشا باشد.